Υπερθυρεοειδισμός

Dr.Κιτοπανιδης Ιωαννης ΕνδοκρινολογοςΟ υπερθυρεοειδισμός αναπτύσσεται όταν το ανθρώπινο σώμα  είναι εκτεθειμένο σε υπερβολικά ποσά θυρεοειδικών ορμονών. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται σε ποσοστό 1% περίπου του πληθυσμού με τις γυναίκες να προσβάλλονται 5 έως 10 φορές συχνότερα από τους άνδρες.

Σε πολύ ήπιες μορφές του ο Υπερθυρεοειδισμός  μπορεί να μην προκαλέσει αναγνωρίσιμα συμπτώματα., εν τούτοις, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα είναι βλαβερά  ή ακόμα και απειλητικά για τη ζωή του ασθενούς.

Ποια είναι τα συχνότερα συμπτώματα του Υπερθυρεοειδισμού

Όταν αναπτύσσεται ο υπερθυρεοειδισμός, συνοδεύεται συνήθως από βρογχοκήλη (διόγκωση του θυρεοειδή αδένα)  και από  μερικά ή πολλά από τα ακόλουθα συμπτώματα:

·       Ταχυκαρδία με συχνότητα καρδιακών παλμών συχνά περισσότερο από 100 κτύπους ανά λεπτό

·        Νευρικότητα, ανησυχία, και αλλαγή του ψυχισμού. ( ο ασθενής μπορεί να είναι οξύθυμος και εριστικός)

·        Τρόμος χεριών

·        Απώλεια βάρους, παρά την κατανάλωση του ίδιου ποσού φαγητού ή ακόμα και περισσότερο από το συνηθισμένο

·        Δυσανεξία στη θερμότητα και αυξημένη εφίδρωση

·        Απώλεια τριχών της κεφαλής

·     Ταχεία ανάπτυξη των νυχιών που συχνά εμφανίζουν  τάση  να χωρίσουν από τον υποκείμενο ιστό

·        Aνώμαλος καρδιακός ρυθμός, ειδικά στους ασθενείς που είναι μεγαλύτεροι από 60 ετών

·       Εξόφθαλμος (προεξοχή των ματιών), με ή χωρίς διπλωπία (στους ασθενείς που πάσχουν από υπερθυρεοειδισμό Graves)

·        Ολιγομηνόρροια  και συχνομηνόρροια

·        Αυξημένος κίνδυνος αποβολών

·        Λάμπουν βλέμμα

·        Μυϊκή αδυναμία  και εύκολη κόπωση

·        Διαρροϊκές κενώσεις

·        Λεπτό και υγρό δέρμα

    ·      Επιταχυνόμενη απώλεια ασβεστίου από τα κόκαλα, που  αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση της              οστεοπόρωσης και για κατάγματα

Οι συχνότερες μορφές του Υπερθυρεοειδισμού

1. Υπερθυρεοειδισμός Graves

Ο υπερθυρεοειδισμός Graves (που ονομάστηκε έτσι προς  τιμή του  ιρλανδού παθολόγου Θ.Ρομπερτ Graves που πρώτος περιέγραψε την κλινική συμπτωματολογία της νόσου) είναι μια αυτοάνοση πάθηση που  οδηγεί συχνά σε διόγκωση του θυρεοειδή αδένα και υπερθυρεοειδισμό ενώ σ’ ένα   σημαντικό ποσοστό  ασθενών μπορεί να οδηγήσει επίσης και σε διόγκωση των οφθαλμικών μυών και των άλλων ιστών γύρω από τα μάτια , προκαλώντας εξόφθαλμο η και διπλωπία

Όπως  και άλλες αυτοάνοσες ασθένειες, έτσι και ο υπερθυρεοειδισμός Graves είναι πιο συχνός στα μέλη της ίδιας οικογένειας. Εκδηλώνεται επίσης πιο συχνά  στις γυναίκες απ’ ότι στους άνδρες, και τείνει να εμφανίζεται στις νεώτερες ηλικίες

2. Πολυοζώδης Τοξική βρογχοκήλη

Η παρουσία  πολλαπλών όζων  στο θυρεοειδή αδένα μπορεί να συνοδεύεται και από παραγωγή αυξημένων ποσοτήτων θυρεοειδικών ορμονών , που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό. Συχνά οι ασθενείς αυτοί ,έχουν την πολυοζώδη βρογχοκήλη για πολλά χρόνια πριν  παρουσιάσει αυξημένη λειτουργική δραστηριότητα και υπερθυρεοειδισμό.

Η διάγνωση της πάθησης γίνεται   πιο συχνά  στους ασθενείς πέρα από την ηλικία 50, όπου η διαταραχή αυτή έχει μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει επιπτώσεις και στον καρδιακό ρυθμό που συνήθως αποτελεί και την ενόχληση που προέχει.

3.Τοξικό Αδένωμα

Εμφανίζεται υπό μορφή ενός μονήρους όζου στο θυρεοειδή αδένα που μπορεί επίσης να παράγει περισσότερη ορμόνη  από ότι το ανθρώπινο σώμα απαιτεί, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται υπερθυρεοειδισμός.

Η διαταραχή αυτή  δεν είναι οικογενειακή.

4. Υποξεία  θυρεοειδίτιδα

Χαρακτηρίζεται  από αιφνίδια καταστροφή των θυρεοειδικών κυττάρων  συνήθως από ιογενή δραστηριότητα , γεγονός που  οδηγεί σε  επώδυνη διόγκωση του θυρεοειδή αδένα αλλά και  σε απελευθέρωση  στο αίμα   μεγάλων ποσοτήτων  θυρεοειδικών ορμονών.  Ευτυχώς,  η κατάσταση αυτή οδηγεί σε παροδικό  υπερθυρεοειδισμό που δεν απαιτεί ειδική αντιμετώπιση αλλά συνήθως υποχωρεί από μόνος του  σε διάστημα ολίγων εβδομάδων ενώ συχνά  ακολουθείται από περίοδο χαμηλής παραγωγής θυρεοειδικών ορμονών πριν την οριστική αποκατάσταση της λειτουργίας του αδένα

5. Θυρεοειδίτις μετά τον τοκετό

5% ως 10% των γυναικών μέσα σε λίγους μήνες μετά τον τοκετό είναι δυνατόν να εμφανίσουν έναν ήπιο υπερθυρεοειδισμό  που συνήθως διαρκεί για 1-2 μήνες περίπου. Η μορφή αυτή  συχνά ακολουθείται από μετάπτωση σε υποθυρεοειδισμό, αλλά οι περισσότερες γυναίκες θα  ανακτήσουν τελικά την κανονική λειτουργία του θυρεοειδή . Σε μερικές περιπτώσεις, όμως είναι δυνατόν  ο θυρεοειδής αδένας να μην αποκαταστήσει κανονική λειτουργική δραστηριότητα και να παραμείνει ο υποθυρεοειδισμός πράγμα που απαιτεί τον ισόβιο υποκατάσταση με χορήγηση των θυρεοειδικων ορμονών.

6.Σιωπηλή θυρεοειδίτιδα

Είναι μια παροδική  (προσωρινή) μορφή υπερθυρεοειδισμού που μπορεί να προκληθεί  από μια σιωπηλή θυρεοειδίτιδα , ένας όρος που εμφανίζεται να είναι ο ίδιος με μετά την θυρεοειδίτιδα μετά από τοκετό αλλά δεν συσχετίζεται με την  εγκυμοσύνη. Η μορφή αυτή δεν  συνοδεύεται από έναν επώδυνο θυρεοειδή αδένα.

7. Υπερβολική λήψη ιωδίου

Υπερβολική λήψη μεγάλων ποσοτήτων ιωδίου μπορεί  επίσης να προκαλέσει περιστασιακά υπερθυρεοειδισμό σε ορισμένους ασθενείς . Τέτοιες πηγές  υψηλών συγκεντρώσεων ιωδίου μπορεί να είναι  διάφορα φάρμακα όπως είναι η αμιοδαρόνη ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται από τους καρδιολόγους για αντιμετώπιση διαταραχών του καρδιακού ρυθμού, αντιβηχικά σιρόπια η ορισμένα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για αντιμετώπιση διαρροϊκών συνδρόμων, σκιαγραφικές ουσίες που χρησιμοποιούνται κατά την διάρκεια ακτινοδιαγνωστικών εξετάσεων , το βάμμα ιωδίου που χρησιμοποιείται για την απολύμανση τραυμάτων  κλπ

8. Υπερβολική λήψη  ορμονών του θυρεοειδή

Ασθενείς που βρίσκονται σε θεραπεία  υποκατάστασης με  θυροξίνη λόγω υποθυρεοειδισμού η λαμβάνουν θυροξίνη για θεραπεία άλλων θυρεοειδικών παθήσεων μπορεί επίσης να αναπτύξουν φαρμακευτικό υπερθυρεοειδισμό, όταν η δόση του φαρμάκου είναι  μεγαλύτερη απ’ ότι είναι σε θέση ο οργανισμός του ασθενούς να δεχθεί.

Ιδιαίτερα στην περίπτωση της ορμονικής υποκατάστασης  η δόση της θυροξίνης θα πρέπει να αξιολογείται από τον θεράποντα ενδοκρινολόγο , τουλάχιστον μία φορά κάθε   6 μήνες και ποτέ ο ασθενής να μην μεταβάλει από μόνος του την δόση της θυροξινης

Πώς γίνεται η διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού;

Τα χαρακτηριστικά κλινικά συμπτώματα και τα  φυσικά σημάδια του υπερθυρεοειδισμού  μπορεί να ανιχνευθούν από έναν ειδικό ιατρό, ενώ οι εργαστηριακές  δοκιμασίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να επιβεβαιώσουν  την διάγνωση και για να καθορίσουν την αιτία της νόσου. 

Εργαστηριακές δοκιμασίες

  •  TSH (thyroid-stimulating hormone or thyrotropin)

Ένα χαμηλό επίπεδο της TSH στο αίμα είναι ένας  πολύ ακριβής δείκτης παρουσίας υπερθυρεοειδισμού

Κι αυτό γιατί η υπόφυση , ένας αδένας που βρίσκεται μέσα στο κεφάλι, αποκλείει την παραγωγή της ορμόνης αυτής  όταν ο θυρεοειδής αδένας ακόμη και ελαφρώς υπερπαράγει τις ορμόνες του. Εάν το επίπεδο της  TSH είναι  πολύ χαμηλό, είναι επίσης πολύ σημαντικό να προσδιοριστούν τα επίπεδα των  ορμονών του  θυρεοειδή  γα  να επιβεβαιώσουμε  διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού

  •      Ελεύθερη T4 (Freethyroxine) και  ελεύθερη T3 (Freetriiodothyronine)

Είναι  οι ενεργές ορμόνες του θυρεοειδή αδένα  στο αίμα. και εμφανίζονται  ανεβασμένες όταν αναπτύσσεται υπερθυρεοειδισμός. Οι τιμές   αυτών είναι  επάνω από τα φυσιολογικά όρια, όπως αυτά καθορίζονται για  τον γενικό πληθυσμό. .Υπάρχουν όμως και  περιπτώσεις όπου οι τιμές της FreeT4 και της FreeT3 είναι μέσα στα φυσιολογικά όρια  , αλλά για τον συγκεκριμένο ασθενή οι τιμές αυτές μπορεί να είναι παθολογικές.. Αυτός είναι και ο λόγος  που η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων θα πρέπει να γίνεται από τον ειδικό ιατρό και όχι από τον ίδιο τον ασθενή η τον μη ειδικό ιατρό

  •  TSI (thyroidstimulatingimmunoglobulin)

Η ουσία που βρίσκεται συχνά στο αίμα όταν ο υπερθυρεοειδισμός είναι αποτέλεσμα της νόσου Graves..  Αυτή η δοκιμασία χρησιμοποιείται σε ειδικές περιπτώσεις, και δεν επηρεάζει την λήψη αποφάσεως για θεραπεία

  •    Δοκιμασία Πρόσληψης Ραδιενεργού ιωδίου από τον θυρεοειδη αδένα  (RAIU – Radioactiveiodineuptake) και σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς

Με την δοκιμασία αυτή ελέγχεται πόσο ιώδιο μπορεί  να συλλέξει ο θυρεοειδής αδένας, ενώ με το σπινθηρογράφημα ελέγχεται η κατανομή του ιωδίου  σε όλο τον  θυρεοειδή αδένα. Για τον έλεγχο της μορφολογίας του θυρεοειδη,  ιδιαίτερα στις περιπτώσεις της πολυοζωδους η μονοοζωδους βρογχοκήλης μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί του ραδιενεργού ιωδίου, το ισότοπο Tc99m.. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να είναι χρήσιμες για τον καθορισμό της αιτίας του υπερθυρεοειδισμού  και κατά συνέπεια και της θεραπευτικής αντιμετώπισης του προβλήματος. 

·        Υπερηχογράφημα του θυρεοειδή αδένα

Χρησιμοποιείτε για τον έλεγχο της μορφολογίας του θυρεοειδή σαν συμπληρωματική εξέταση της ψηλάφησης του αδένα γιατί μπορεί να μας αποκαλύψει όζους που είναι μέσα στο παρέγχυμα του  και δεν είναι προσιτοί στην ψηλάφηση

Μερικές φορές ένας γενικός ιατρός ( η παθολόγος ) μπορεί να διαγνώσει  η και να θεραπεύσει μια περίπτωση υπερθυρεοειδισμού αλλά πολύ συχνά είναι απαραίτητο η αντιμετώπιση του προβλήματος να γίνεται από έναν ενδοκρινολόγο ειδικό στις παθήσεις του θυρεοειδή αδένα

Πώς αντιμετωπίζεται ο υπερθυρεοειδισμός :

1. Αντιθυρεοειδικά φάρμακα

Τα φάρμακα   που είναι διαθέσιμα σήμερα  για την αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού είναι η προπυλθειοουρακίλη , η καρβιμαζόλη και η μεθιμαζόλη. .Και οι τρεις αυτές ουσίες επιβραδύνουν την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών  και χρησιμοποιούμενα για πολλούς μήνες έχουν σαν στόχο να ομαλοποιήσουν τα επίπεδα αυτών ώστε μετά την διακοπή των η παραγωγή των ορμονών  να παραμείνει μέσα στα φυσιολογικά όρια. Δυστυχώς όμως η απαλλαγή από τον υπερθυρεοειδισμό, ιδιαίτερα στην νόσο Graves, είναι σε αρκετές περιπτώσεις μόνο προσωρινή και η υπερλειτουργία του θυρεοειδή μετά μήνες η έτη από την διακοπή των φαρμάκων επανέρχεται, Στις περιπτώσεις αυτές είτε επαναλαμβάνεται η φαρμακευτική αγωγή για μακρύτερο όμως χρονικό διάστημα, η αναζητείται αλλαγή της θεραπείας με άλλες μεθόδους.

Τα αντιθυρεοειδικά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν  αλλεργικές αντιδράσεις σε ποσοστό περίπου 5% των ασθενών που τα χρησιμοποιούν. Αυτές συνήθως εμφανίζονται κατά τη διάρκεια των πρώτων 6 εβδομάδων από την έναρξη της θεραπείας 

Οι συνηθέστερες από αυτές είναι  κνησμός και  αλλεργικό εξάνθημα και συνήθως υποχωρούν με την διακοπή των φαρμάκων. Μια σοβαρότερη όμως ανεπιθύμητος ενέργεια που εμφανίζεται σε αναλογία  περίπου 1 σε 250-500 ασθενείς κατά τη διάρκεια των πρώτων 4 έως 8 εβδομάδων από την έναρξη της θεραπείας, είναι μια γρήγορη μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων του  αίματος . Η κατάσταση αυτή  θα μπορούσε να αυξήσει την ευαισθησία του οργανισμού για σοβαρές  λοιμώξεις  . Συμπτώματα όπως δυσκολία και πόνος στην κατάποση, πυρετός, κακουχία η εμφάνιση μιας πληγής, θα πρέπει να αναφέρονται αμέσως στον θεράποντα ιατρό. ώστε να αξιολογούνται απ’ αυτόν αν είναι αποτέλεσμα δράσεως των φαρμάκων και να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα

2. Χορήγηση Ραδιενεργού ιωδίου

Το ιώδιο είναι ένα ουσιαστικό συστατικό στην παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδή. Κάθε μόριο θυρεοειδικής ορμόνης περιέχει είτε 4 ( Τ4 ) είτε 3 (Τ3 ) μόρια Ιωδίου . Στον υπερθυρεοειδισμό λόγω έντονης υπερδραστηριότητας του θυρεοειδή αδένα, υπάρχουν μεγαλύτερες ανάγκες σε ιώδιο για να μπορεί να φτιάχνονται οι ορμόνες και έτσι χορηγώντας ραδιενεργό ιώδιο, συνήθως υπό μορφή κάψουλας, αυτό μέσα από την κυκλοφορία του αίματος εισέρχεται στα κύτταρα του θυρεοειδή αδένα και βαθμιαία τα καταστρέφει.  Το μέγιστο όφελος συνήθως εμφανίζεται μέσα σε 3 έως 6 μήνες. Επειδή δεν είναι δυνατό να καθοριστεί επακριβώς η δόση του ραδιενεργού ιωδίου που απαιτείται για την  παύση της υπερδραστηριότητας του θυρεοειδή αδένα, οι περισσότεροι ενδοκρινολόγοι προσπαθούν να καταστρέψουν τον θυρεοειδή με μια ενιαία δόση ραδιενεργού ιωδίου .

Αυτό οδηγεί  σκόπιμα σε  ανάπτυξη υποθυρεοειδισμού που αντιμετωπίζεται   εύκολα, με την ισόβια καθημερινή χορήγηση της ορμόνης του θυρεοειδή

Αν και συνήθως μια δόση ραδιενεργού ιωδίου είναι αρκετή για να καταστρέψει τον θυρεοειδή αδένα  , εν τούτοις σε ορισμένες  περιπτώσεις ιδιαίτερα εάν η βρογχοκήλη  είναι αρκετά μεγάλη ,μπορεί να απαιτηθεί και δεύτερη δόση  ραδιενεργού ιωδίου.

Στα 50 και πλέον  έτη και σε  εκατοντάδες χιλιάδες ασθενείς στους οποίους το ραδιενεργό ιώδιο έχει χρησιμοποιηθεί, καμία σοβαρή επιπλοκή δεν έχει αναφερθεί. Δεδομένου ότι η θεραπεία αυτή  εμφανίζεται να είστε εξαιρετικά ασφαλής ,και απλή, ενώ συγχρόνως είναι  και  πολύ αποτελεσματική, γίνεται σήμερα μεγάλη συζήτηση από τους ενδοκρινολόγους, ιδιαίτερα στην Αμερική να καθιερωθεί ως θεραπεία επιλογής του  υπερθυρεοειδισμού.

3. Χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδή

Χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις πολυοζώδους τοξικής βρογχοκήλης η τοξικού αδενώματος θυρεοειδούς η όταν ο υπερθυρεοειδισμός συνοδεύεται και από παρουσία  όζου κλινικά υπόπτου για νεοπλασία. Επίσης σε περίπτωση υπερθυρεοειδισμού Graves με έντονο εξόφθαλμο ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις συστήνεται και σε μια έγκυος γυναίκα στην οποία  η χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου δεν θα ήταν ασφαλές για το μωρό.

Οι  ασθενείς, που υποβάλλονται σε χειρουργική θεραπεία εγκαθιστούν συνήθως μόνιμο υποθυρεοειδισμό γεγονός που οδηγεί συνήθως, και σε  ισόβια  χορήγηση θυροξίνης

4. Άλλες μορφές θεραπείας

Η προπρανολόνη ( Inderal ) ένα φάρμακο από την ανήκει στην κατηγορία των βήτα-αδρενεργικών αναστολέων, μειώνει τα αποτελέσματα  που προκαλούνται από την  υπερβολική παραγωγή των ορμονών του  θυρεοειδή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί προσωρινά για τον  έλεγχο των συμπτωμάτων του υπερθυρεοειδισμού. Σε περιπτώσεις όπου ο υπερθυρεοειδισμός  προκαλείται από θυρεοειδίτιδα ή υπερβολική λήψη  είτε του ιωδίου είτε της θυροξίνης , η χορήγηση της προπρανολόλης  μπορεί να είναι και η  μόνη  θεραπεία που θα απαιτηθεί.

Η κατάλληλη αντιμετώπιση του υπερθυρεοειδισμού απαιτεί την προσεκτική αξιολόγηση του ιστορικού, της κλινικής εικόνας και των εργαστηριακών ευρημάτων  του ασθενούς  ώστε να εντοπιστεί με βεβαιότητα η αιτία του υπερθυρεοειδισμού αλλά και την ιδιαίτερη εμπειρία και γνώση του ιατρού για την επιλογή της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής.

Comments are closed.